W Kościele Katolickim posługa wynikające z przyjęcia święceń i uczestnictwa w kapłaństwie urzędowym Chrystusa istotowo różni się od posługiwania, którego fundamentem jest uczestnictwo w królewskim kapłaństwie Chrystusa na mocy otrzymanego chrztu świętego. Lecz pomiędzy obydwoma rodzajami posługi istnieje ścisła więź. Dlatego doktryna Kościoła Katolickiego przewiduję współpracę pomiędzy tymi którzy przyjęli sakrament święceń kapłańskich i osobami święckimi (Ecclesiae de mysterio 1-2).
Papież Franciszek w Liście Apostolskim „Spirutus Domini” przypomina:
Duch Pana Jezusa, odwieczne źródło życia i misji Kościoła, udziela członkom ludu Bożego darów, które pozwalają każdemu z nich, w odmienny sposób, przyczynić się do budowania Kościoła i głoszenia Ewangelii. Te charyzmaty, zwane posługami, o ile są publicznie uznawane i ustanawiane przez Kościół, są w stałej formie oddawane do dyspozycji wspólnoty i jej misji.
Niektóre z wyżej wspomniane posług mają swe źródło w sakramencie święceń, inne natomiast są powierzane w sposób niesakramentalny poprzez obrzęd liturgiczny. Przepis dotychczasowego kan. 230 § 1 KPK mówi o tej drugiej kategorii posług, którymi są lektorat i akolitat, powierzanych na stałe poprzez obrzęd liturgiczny wyłącznie osobom płci męskiej. We wspomnianym Liścia Apostolskim, takie ograniczenie do płci męskiej tłumaczono czcigodną tradycją udzielania tych posług osobom przygotowującym się do przyjęcia sakramentu święceń, choć posług takich udzielano innym zdatnym wiernym płci męskiej.
Obecny zapis prawny kanonu 230 § 1 KPK został znowelizowany w sposób następujący:
Osoby świeckie, posiadające wiek i przymioty ustalone zarządzeniem Konferencji Episkopatu, mogą być na stałe przyjęte, przepisanym obrzędem liturgicznym, do posługi lektoratu i akolitatu, udzielenie jednak tych posług nie daje im prawa do utrzymania czy wynagrodzenia ze strony Kościoła.
W Liście Apostolskim „Spiritus Domini” prawodawca wspomniał o synodach Biskupów, którzy apelowali o doktrynalne pogłębienie kwestii posług niesakramentalnych: „aby odpowiedzieć naturze wspomnianych charyzmatów oraz potrzebom czasów, a także udzielić odpowiedniego wsparcia dla zadań ewangelizacji”. Prawodawca podejmując decyzję nowelizacji kanonu 230 § 1 argumentuję:
rozwój doktryny ostatnich lat pokazał w jaki sposób określone posługi ustanowione przez Kościół mają za podstawę wspólną kondycję człowieka ochrzczonego i królewskie kapłaństwo otrzymane w sakramencie chrztu; są one zasadniczo różne od posługi święceń, którą otrzymuje się w sakramencie święceń. Również ugruntowana praktyka w Kościele łacińskim istotnie potwierdziła, że takie świeckie posługi, opierając się na sakramencie chrztu, mogą być powierzane wszystkim zdatnym wiernym, zarówno mężczyznom jak i kobietom, zgodnie z tym, co zostało już domyślnie przewidziane w kanonie 230 § 2.
Jednak, mówiąc o rozwoju doktryny, równie stosownie byłoby przytoczyć zapis paragrafu 3 a nie tylko paragrafu 2 omawianego kanonu. O ile paragraf drugi mówi o czasowych posługach lektora, komentatora, kantora oraz innych do pełnienia których mogą być wyznaczane osoby świeckie zarówno mężczyźni jak i kobiety bez wprowadzającego obrzędu liturgicznego, to paragraf 3 mówi posługach nadzwyczajnych, których zakres jest znacznie większy od posług lektoratu i akolitatu. Chociaż wspomniany paragraf trzeci mówi o posługach w sytuacjach nadzwyczajnych, to doktrynalnie dopuszcza do objęcia troską duszpasterską wspólnotę wiernych przez osoby świeckie, którzy są wyznaczani do tej nadzwyczajnej posługi przez biskupa diecezjalnego. Mówiąc o osobach świeckich ustawa nie dokonuje rozróżnienia pomiędzy osobami płci męskiej i żeńskiej. Dlatego w myśl zasady prawnej Ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus (gdy ustawa nie rozróżnia, nie do nas należy rozróżnianie) do tej posługi mogą być dopuszczane zarówno mężczyźni jak i kobiety.
To sugeruje, że już pod czas opracowania kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego 1983 roku nie widziano przeszkód doktrynalnych by kobiety sprawowały posługę słowa i komunii świętej w sytuacjach nadzwyczajnych. Nadanie jednak równych uprawnień mężczyznom i kobietom w stałej posłudze słowa i ołtarza, prawdopodobnie nie zaryzykowano z powodów obyczajowych.
Konferencja Episkopatu Polski w dekrecie ogólnym z dnia 11 czerwca 2021 roku ustaliła wiek i przymioty osób świeckich mających przyjąć posługę stałą lektoratu i akolitatu.
link do dokumentu
