Papież Franciszek w Liście Apostolskim Competentias quasdam decernere od 11 lutego 2022 roku nowelizował kanony 686 §1, 688 §2, 699 §2 i 700 Kodeksu Prawa Kanonicznego i odpowiednio kanony 489 §2, 496, 546 §2, 499, 501 §2 i 552 §1 Kodeksu Kanonów Kociołów Wschodnich. Regulację wyżej wspomnianych kanonów dotyczą: eksklaustracji profesa wieczystego; udzielenia indultu odejścia z instytutu dla profesa czasowego; oraz wydanie dekretu wydalającego profesowi wieczystemu.
Nowelizacja wyżej wspomnianych kanonów została przez wielu określona jako znak zdrowej decentralizacji w kościele, nie zbrakło jednak i głosów krytyki.
W poprzednim zapisie kan. 686 §1 przełożony generalnego Instytutu Życia Konsekrowanego mógł udzielić indultu ekslaustracyjnego, za zgodą swej rady, maksymalnie na trzy lata. Gdyby członek Instytutu potrzebował więcej czasu na pobyt poza Instytutem musiał się zwrócić do Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Obecna nowelizacja kanonu 686 §1 rozszerzyła kompetencje Przełożonego Generalnego w udzielaniu indultu eksklaustracyjnego z trzech do pięciu lat.
W tym miejscu wypada zaznaczyć, że okres ekslaustracyjny jest swoistą pomocą osobie konsekrowanej w przeżywaniu poważnych kryzysów osobistych jak i ciężkich sytuacji rodzinnych. W dużej mierze dotyczyło to wielu sióstr zakonnych, które musiały zaopiekować się chorymi oraz w podeszłym wieku rodzicami by prawnie przebywać poza własnym zgromadzeniem. Konstytucje wewnętrzne mają określić sposób utrzymania zakonnika i kontaktu z władzami zgromadzenia.
Należy zaznaczyć, że nowy kanon 686 §1 dotyczy wyłącznie Instytutów Życia Konsekrowanego. Gdy chodzi o Stowarzyszenia Życia Apostolskiego, regulacja kanonu 745 KPK, która uprawnia Przełożonego Generalnego do udzielenia indultu pozwalającego członkowi na przebywania poza Stowarzyszeniem nie została zmieniona. Maksymalny okres czasu na który Przełożony Generalny Stowarzyszenia może, za zgodą swej rady, udzielić indultu przebywania poza Stowarzyszeniem wynosi 3 lata. Choć kanon nie mówi nic o czasie przekraczającym 3 lata to, w razie potrzeby, takie pozwolenie może udzielić władza nadrzędna, czyli Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego.
Gdy chodzi o kanon 688 §2 to wprowadzone zmiany rzeczywiście dotyczą przede wszystkim zakony w których składa się uroczyste i publiczna śluby zakonne. Konsekracja zakonna rozpoczyna się złożeniem pierwszych ślubów,. Do momentu złożenie ślubów wieczystych zakonnik okresowo odnawia złożoną konsekrację. Oprócz czasu trwania, nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy ślubami zakonnymi czasowymi a wieczystymi. Zdarzało się jednak, że profes czasowy pragnął opuścić zgromadzenie w czasie trwania ślubu i prosząc o indult odejścia musiał czekać na jego potwierdzenie ze strony Stolicy Apostolskie. W praktyce przełożeni często proponowali proszącemu pozostać w domu zakonnym do wygaśnięcia ślubów. Często jednak w sytuacji człowieka pragnącego opuścić zgromadzenie czas ma ogromne znaczenie. Pozostawienie we władzy Najwyższego Przełożonego możność udzielanie takiego indultu na prośbę zainteresowanego znacznie ułatwia życia obu stronom.
Członkowie Stowarzyszeń Życia Apostolskiego nie składają ślubów tylko podejmują się przyrzeczenia rad ewangelicznych (kan. 731 §2 KPK), dyspensować od których może zawsze Przełożony Generalny Stowarzyszenia według norm prawa wewnętrznego (kan. 742 KPK).
Wiele emocji wzbudziła wśród kanonistów nowelizacja kanonów 699 §2 oraz 700 KPK, i zniesienia obowiązku potwierdzenie dekretu wydalającego przez Kongregację ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Z jednej strony proces wydalenie został znacznie przyspieszony, gdyż nie potrzeba czekać na potwierdzenie ze Strony Kongregacji, a czas oczekiwanie wynosił od 30 do 90 dni. W wielu przypadkach było to dość uciążliwe przede wszystkim dla zarządów prowincjalnych zgromadzenia. Z inne strony proces karny, który odbywał się drogą administracyjną a nie sądową, został pozbawiony ważnego elementu kontroli przez niezależną władze, zarówno co do słuszności wydalenia jak i poprawności proceduralnej. W praktyce administracyjnej nie były rzadkością przypadki kiedy Kongregacja nie potwierdzała dekret wydalający zarówno z powodu motywu wydalenia jak i z powodu błędów proceduralnych.
Sam dekret wydalający powinien zawierać informację o prawie wydalonego do odwołania się ze skutkiem zawieszającym w przeciągu 10 dni od notyfikacji. Wcześniej taką informację umieszczała Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego w potwierdzeniu dekretu wydalającego.
